Mini Atlas Xeobotánico de Galicia

O Parque Natural da Serra da Enciña da Lastra sitúase no extremo noleste da provincia de Ourense no concello de Rubiá, lindante co Bierzo leonés e atravesado no extremo suleste polo río Sil á entrada de Galicia. Parque Natural Enciña da Lastra

Sobre un substrato maioritariamente calcario e protexidos por impresionantes farallóns de ata 200 m ( Estreito de Covas, Pena Falcoeira, Penedos de Oulego), desenvólvense extensos enciñais entre os soutos e as veigas cultivadas das vilas. Nestas calcarias atópanse restos fósiles paleozoicos que nos lembran o antigo pasado mariño da zona. Non obstante na actualidade a permeabilidade do substrato limita os cursos de auga no espazo existindo so permanentemente o río Galir e o río Sil. Asemade, a natureza carbonatada do substrato permite o desenvolvemento de covas (“palas”) no mellor exemplo de morfoloxía cárstica de Galicia. Por outra banda, a parte inferior das vertentes da serra está constituída por lousas e cuarcitas que condicionan a aparición doutro tipo de vexetación.

O substrato calcario cos seus farallóns case verticais, xunto coas condicións climáticas secas e a posición bioxeográfica da Serra determinan a súa enorme riqueza e singularidade biolóxica, con gran cantidade de comunidades vexetais raras ou restrinxidas a esta área.

Flora

O parque natural de Enciña da Lastra posúe a mellor representación de vexetación mediterránea de Galicia entre a que se contan enciñais, espiñeirais, salgueirais, tomiñeiras, vexetación de paredóns calcarios e diversos tipos de pasteiros. A riqueza florística é elevadísima, con máis de 450 taxons de flora vascular dos que polo menos 40 son endémicos da península Ibérica e seis de Galicia. Como mínimo, considérase que 26 destes taxons son raros ou encóntranse ameazados en Galicia.

Na vexetación de ribeira son interesantes os salgueirais, que posúen aquí gran diversidade, a pesar de se atoparen limitados pola influencia do encoro de Penarrubia. Aparecen moitas especies de salgueiros acompañados por lodeiros (Celtis australis), freixos e ameneiros. Non obstante, o bosque dominante é o enciñar de carácter calcícola. Ocupa máis dunha terceira parte do espazo natural e son os máis extensos de Galicia. Xunto coa aciñeira aparecen érbedos e matos mediterráneos coma o piorno espiñento Genista hystrix, a lentella ou o escornacabras, e, dependendo da altura, da profundidade dos solos e da orientación tamén aparecen abeleiras e cancereixos. Nos substratos xistosos atópanse sobreiras mesturadas coas aciñeiras.

Pola súa parte, os vellos soutos de castiñeiros contan cunha notable extensión e están ben implantados nos arredores de aldeas, como en Oulego, Covas ou Biobra, conservando exemplares centenarios.

Moi importantes son as comunidades ligadas a rochedos calcarios, en particular as propias de paredóns verticais nas que a cantidade de endemismos é moi alta, aquí atopamos a herba de namorar Armeria rothmaleri, que se atopa en estado vulnerable, ou a Petrocoptis grandiflora. Tamén relacionados coas calcáreas están as tomiñeiras de Thymus zygis , únicas en Galicia e os prados calcícolas dos farallóns de Oulego, con abundantes especies endémicas.

Entre os matos destacan:

Os espiñeirais. Aparecen nas orlas dos enciñais. Na súa maior parte son matos produtores de froitos carnosos tales coma diferentes especies de cerdeiras, abruñeiros, escornacabras, espiños albares, roseiras silvestres, e silvas. A protección das espiñas e os froitos fan destes matos un recurso de gran valor para as aves paseriformes.
Os matos de substitución das aciñeiras, que nas zonas baixas son xarais de xara acompañada do piorno espiñento Genista hystrix, o cantroxo e distintas uces. Nas zonas altas entran as uceiras de urce vermella e carqueixa acompañadas por outros matos coma carpazas (Cistus saliviifolius, Erica cinerea).