MATEMATIKA Arloa
Estatistika
AurkezpenaAztertu, sortu, argitaratu eta partekatu1. jarduera2. jarduera3. jardueraBaliabideak
1 de 6
0%
Aurkibidea
Kredituak
Kredituak
© Itinerarium 2011 ZUZENDARITZA: Narcís Vives KOLABORATZAILEAK: PRODUKZIO-ZUZENDARITZA: Antonio Cara EDUKI-ZUZENDARITZA: Mª Cristina Pérez eta Magdalena Garzón MATEMATIKA ARLOAREN KOORDINAZIOA: José Orenga ZUZENDARITZA TEKNIKOA: Maite Vílchez EGILEA: Marcel David Pochulu, Laura Zingaretti eta Mª Cristina Pérez GAZTELERAZKO BERTSIOAREN ESTILO-ZUZENKETA: Anna Betriu eta Joan Martín EUSKARARA ITZULPENA: Bakun itzulpen eta argitalpen zerbitzuak, s.l. MAKETAZIOA: Maite Vílchez eta Miquel Gordillo

Aurkezpena

Hainbat teknika erabiltzea, datu estatistikoak interpretatzeko

Iturria: http://trucosinternet.net/wp-content/uploads/2010/02/estadistica.jpg

Biriketako minbizia da minbizi mota ohikoenetako bat, eta gehienetan, tabakoak eragindakoa izaten da. Pertsonok tabakismoaren arriskuez jabetuko bagina benetan, askoz ere minbizi-kasu gutxiago egongo lirateke. Erretzeak gaitz hori garatzearekin zer-nolako erlazioa duen aztertzeko, estatistikako oinarrizko eduki batzuk ikasiko ditugu hemen. Demagun Txileko gobernuaren Osasun Ministerioak azterketa bat egiteko ardura eman dizuela, oso kezkatuta dagoelako Txileko biztanleen artean dauden biriketako minbizi-kasuekin.

Estatistikako oinarrizko kontzeptu batzuk ikasiko ditugu, gizartean tabakismoaren arriskuei buruzko kontzientzia zabaltzeko. Prest al zaudete? Ekin diezaiogun bada!

Estatistika aztertzen.


Zenbakizkoak ez diren datuekin lanean.


Datu estatistikoak interpretatzen.

BALIABIDEAK

HISTORIA APUR BAT

Aztertu, sortu, argitaratu eta partekatu

1. jarduera

Datu estatistikoekin lan egiten

Txileko tabakismoari buruzko datuak aztertu aurretik, datuekin lan egiten ikasi beharko duzue.

Has gaitezen!

Iturria:http://www.tarotdemarsella.es/zaweb/img/fotolia_31460.jpg

Jarduera

Ikusi “Irudiak” izenburua duen diapositiba-aurkezpena. Bertan, estatistikak eguneroko bizitzan dituen zenbait aplikazio ikus daitezke.

Aztertu “Estatistika” izenburua duen diapositiba-aurkezpena. Horretarako, kontuan hartu galdera hauek:

  • Zer da estatistika?

  • Zertarako erabiltzen da?

  • Zer dira eta nola sailkatzen dira datu estatistikoak?

  • Zenbait eratako datuak adierazteko erabiltzen diren grafiko estatistikoak.

Aurkezpenean zer edo zer ulertzen ez baduzue, galdetu zuen irakasleari.

Jarri binaka, ireki fitxategi bat testu-prozesadorean eta:

  • azaldu zertarako erabil daitekeen estatistika zuen ustez,

  • sailkatu datu estatistiko motak.

Fitxategi berean, erantzun galdeketa honi:

  • Zer da histograma bat?

  • Zenbat tarte aukeratu behar dira histograma bat egiteko?

  • Zer da tarte baten maiztasun absolutua?

  • Zer da tarte baten maiztasun erlatiboa?

Erreparatu pertsona talde baten altuerei, kontuan hartuta tartetan bilduta ageri direla, eta:

  • idatzi tarte bakoitzaren maiztasun absolutua,

  • erabili kalkulagailua, tarte bakoitzaren maiztasun erlatiboa lortzeko, eta osatu taula,

  • bete ehunekoen zutabea taulan, kalkulagailurik erabili gabe.


Pertsona talde baten altuerak (metrotan)

1,5

1,5

1,55

1,56

1,57

1,59

1,62

1,63

1,63

1,64

1,65

1,66

1,67

1,67

1,68

1,69

1,69

1,7

1,72

1,72

1,73

1,76

1,78

1,8

1,81

1,81

1,83

1,86

1,89

1,95


Pertsona talde baten altueren (metrotan) maiztasun-taula

Tartea

Maiztasuna

Maiztasun erlatiboa

Ehunekoa

[1,5, 1,59)

[1,59, 1,68)

[1,68, 1,77)

[1,77, 1,86)

[1,86, 1,95]


Lortutako informazioa erabiliz, egin maiztasun absolutuen histograma. Eskuz marraztu beharko duzue. Betetzen ari zareten fitxategian, utzi tokia histogramarentzat, orriak inprimatutakoan bertan jarri eta entregatzeko.

Kalkulagailua

Egin klik irudian, kalkulagailua erabiltzeko.

Zalantzarik izanez gero, erabili eskuliburua.

2. jarduera

Zenbakizkoak ez diren datuekin lanean. Datu kategorikoak

Demagun gure gelako ikasleek zer koloretako begiak dituzten aztertu nahi dugula. Datu horiek adierazteko, egokia izango al litzateke barra-diagrama bat erabiltzea? Ez izan erantzuteko presarik; izan ere, mota horretako datuekin egingo dugu orain lan; hau da, kategoriko esaten zaienekin.

Iturria:http://www.hiperformancestore.com/images/HoseColorsGOOD.JPG

Jarduera

Hasi aurretik, aztertu diapositiba-aurkezpena.

1. jarduerako erantzunak idazteko erabili duzuen testu-fitxategi berean, erantzun galdera hauei:

  • Zenbat begi-kolore daude zure gelan? Idatzi.

  • Idatzi begi-kolore bakoitza duten pertsonen maiztasuna. Taula hau erabil dezakezue oinarri gisa:

Kolorea

Maiztasuna

Marroiak

Berdeak

Urdinak

...

  • Gelako begi-koloreak sailkatzeko, ezingo genuke barra-diagrama bat egin; izan ere, lantzen ari garen datuak ez dira zenbakizkoak (kasu honetan, "begi-koloreak" dira). Dagoeneko ikasi duzuen sailkapena kontuan hartuta, esango al zenukete zer motatako datuak diren?

Egin barra-grafiko bat, gelako begi-koloreak adierazteko. Kontuan hartu tokia utzi behar duzuela testu-fitxategian grafikoarentzat, aurrerago bertan itsasteko.

Egin sektore-grafiko bat, gelako begi-koloreak adierazteko. Kontuan hartu tokia utzi behar duzuela testu-fitxategian grafikoarentzat, aurrerago bertan itsasteko. Gogoratu angelu-garraiagailua erabili behar duzuela, behar diren angeluak neurtzeko.

  • Zein da maiztasun handiena duen begi-kolorea?

  • Zein da maiztasun txikiena duen begi-kolorea?

Begi-kolorea sexuaren arabera sailkatu beharko balitz, bestelako taula batzuekin egin beharko genuke lan. Diapositiba batzuetan, mota horretako taulak nola egiten diren eta zer izen duten ikusiko duzue.

Orain prest zaudete maiztasun absolutuen bi sarrerako taula baten bidez begi-kolorea sexuaren arabera sailkatzeko. Bete eta erantzun galdera hauei:

Sexua

Kolorea

Berdeak

Marroiak

Urdinak

Mutila

Neska

Guztira

  • Zer begi-kolorek du maiztasunik handiena nesken artean?

  • Zer begi-kolorek du maiztasunik handiena mutilen artean?

  • Zer begi-kolorek du maiztasunik txikiena?

Orain, egin maiztasun erlatiboen bi sarrerako taula, begi-kolorea sexuaren arabera sailkatzeko. Horretarako, erabili kalkulagailua.

Sexua

Kolorea

Berdeak

Marroiak

Urdinak

Mutilak

Neskak

Guztira

Hitz egin zuen artean lortutako emaitzei buruz. Bat al datoz emaitzak? Zer zailtasun izan dituzue jarduerak egiteko?

Kalkulagailua

Egin klik irudian, kalkulagailua erabiltzeko.

Zalantzarik izanez gero, erabili eskuliburua.

3. jarduera

Datu estatistikoak interpretatzen

Ikusi duzuen bezala, estatistika oso baliabide garrantzitsua da zenbait motatako datuak interpretatzeko. Jarduera hau egiteko, estatistikari bilakatuko zarete.

Jarduera egiteko, taldeka jar zaitezkete. Taldeek 3 lagunekoak izan behar dute gehienez. Testu-prozesadore berarekin jarraituko duzue lanean, proposatutako galderei erantzuteko. Erabili orain arteko fitxategi bera eta idatzi jarduera honen izenburua bertan.

Seguru aski, entzungo zenuten inoiz erretzeak biriketako minbizia izateko arriskua areagotzen duela. Azter ditzagun Txilen egindako lan batetik jasotako datuak.

Taula honetan, Txileko biztanleria osoa ageri da, sexuaren arabera banatuta, bai eta biriketako minbizi-kasuak ere:

Biriketako minbizia dute
Sexua
Bai
Ez
Guztira

Emakumeak

721

7.668.019

7.668.740

Gizonezkoak

1.944

7.445.751

7.447.695

Guztira

2.665

15.113.770

15.116.435

Iturria:http://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0034-98872008001000006

Jarduera

Taula aztertu ondoren, erantzun galdera hauei:

  • Txilen biriketako minbizia duten pertsonak kontuan hartuta, zein da "emakumeak" kategoriaren maiztasun erlatiboa? Eta biriketako minbizia duten "gizonezkoak" kategoriaren maiztasun erlatiboa?

  • Zuen ustez, eragin bera al du biriketako minbiziak Txileko gizonezko eta emakumeengan? Erantzuna ezezkoa bada, gaitz horrek zer taldetan duela eraginik handiena esango zenukete?

Taula honek biriketako minbizia duten txiletarrak soilik hartzen ditu kontuan (2.665 pertsona), eta erretzen duten ala ez kontuan hartuta sailkatu dira. Taula hau lortu dugu:

Sexua Emakumea Gizonezkoa Guztira (gaitza dutenak)
Erretzen du

BAI

303

1.672

1.975

EZ

418

272

690

Guztira

721

1.944

2.665

Iturria:http://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0034-98872008001000006

  • Bete taula hori bera, maiztasun erlatiboak erabiliz. Hartu lehen lerroa, erreferentzia gisa:

Sexua

Emakumea

Gizonezkoa

Guztira (gaitza dutenak)

Erretzen du

BAI

EZ

………..

…………

………..

Guztira

……….

…………

1

  • Txilen gaitza duten pertsonetatik ehuneko zenbat da emakume erretzailea?

  • Txilen gaitza duten pertsonetatik ehuneko zenbat da emakume ez-erretzailea?

  • Txilen gaitza duten pertsonetatik ehuneko zenbat da erretzailea? Zuen ustez, ondoriozta al daiteke erretzea kaltegarria dela osasunerako? Zergatik?

Erretzaileen taldea soilik kontuan hartuta eta kalkulagailu digitalaren laguntzaz, bete taula hau, maiztasun erlatiboak zehaztuz:

Sexua

Emakumea

Gizonezkoa

Maiztasuna

Erretzen du

BAI

…….

  • Erretzen duten pertsonetatik ehuneko zenbat da biriketako minbizia duen emakumea? Eta gizonezkoa? Azaldu nola lortu dituzuen zenbaki horiek.

  • Zuen ustez, Txilen erretzen duten gizonezkoek erretzen duten emakumeek baino arrisku handiagoa al dute biriketako minbizia izateko? Azaldu erantzuna.

Egin azterketa bera, ez-erretzaileen taldea kontuan hartuta:

Sexua

Emakumea

Gizonezkoa

Maiztasuna

Erretzen du

EZ

  • Erretzen ez duten emakumeetatik ehuneko zenbatek du gaitza?

  • Ondoriozta al daiteke erretzaileak ez diren pertsonetatik emakumeak direla gaitza izateko aukera handiena dutenak?

Inprimatu zuen lan guztia eta ez ahaztu grafikoak itsastea. Hitz egin ikaskideekin lortutako emaitzei buruz. Bat al datoz emaitzak? Jarduera egitean, zer zailtasun izan dituzue?

Kalkulagailua

Egin klik irudian, kalkulagailua erabiltzeko.

Zalantzarik izanez gero, erabili eskuliburua.

Baliabideak

Hauek dira lan egiteko erabiliko dituzun IKT baliabideak:

Testu-prozesadorea

Writer.

OpenOffice.org suiteko testu-prozesadorea, plataforma anitzetarakoa:

http://eu.openoffice.org/

Tutorialak

Open Office instalatzeko tutoriala.

http://www.educared.net/softwarelibre/tutoriales/pdf/openofficeparawindows.pdf openofficeparawindows.pdf

Laguntza

Laguntza
  1. Ezker menua (goitik beherako ordena): sekuentziaren orri nagusiaren ikurra (home), iturriaren tamainaren ikurra, inpresio ikurra, laguntzarako sarrera ikurra eta edukinaren aurkibidearen ikurra.
  2. Materialaren izena barra eta sekzio aktualaren izenburua.
  3. Nabigazio geziak (hurrengo edo aurreko orrialdea).
  4. Edukinarentzako hutsunea.

Autor:

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.

Baliabideak

Hauek dira lan egiteko erabiliko dituzun IKT baliabideak:

Testu-prozesadorea

Writer.

OpenOffice.org suiteko testu-prozesadorea, plataforma anitzetarakoa:

http://eu.openoffice.org/

Tutorialak

Open Office instalatzeko tutoriala.

http://www.educared.net/softwarelibre/tutoriales/pdf/openofficeparawindows.pdf openofficeparawindows.pdf

Historia apur bat

Estatistikaren historia laburra

Badirudi estatistika antzinako Egipton sortu zela; izan ere, Kristo aurreko 3050. urtean, Egiptok bazituen bertako biztanleriari eta aberastasunari buruzko datuak. Egipton bertan, Ramses II.ak lurren errolda eskatu zuen, haien banaketa egin ahal izateko.
Bibliako zenbakien liburuan ere biztanleria hebrearraren zenbaketari buruzko datuak ageri dira.

Antzinako beste zibilizazio batzuek ere –Txinak, esaterako– biztanleria-erroldak egin zituzten, duela berrogei mende baino gehiago. Antzinako Grezian, lurren erroldak egin zituzten, bai eta gudetan parte hartuko zuten pertsonenak ere.

Hala ere, antzinako zibilizazioen artean erromatarrak izan ziren estatistikaz baliatu zirenak: biztanleria-erroldak egiten zituzten bost urtean behin, eta jaiotzen, heriotzen eta ezkontzen erregistro bat ere bazuten. Horrez gain, ganaduaren eta konkistatutako lurren zenbaketak egiten zituzten.

Erromatar Inperioa erori ondorengo mila urteetan, errolda bidezko informazio-bilketa eskasa izan zen. Tarte horretan, Eliza Katolikoaren lurren zenbaketa bat eta Frantzian egindako errolda gutxi batzuk soilik existitu ziren. Estatu-Nazioak sortu arte ez zen herrien, aberastasunen eta lur-banaketen zenbaketarik egin.

1961. urtetik aurrera, estatuaz kanpoko helburuetarako hasi ziren erabiltzen estatistika. Antzina, jendeak pentsatzen zuen zazpi zenbakian amaitzen ziren urteetan besteetan baino jende gehiago hiltzen zela. Neumman irakasleak, ordea, milaka heriotza-agiri aztertu zituen bere hiriko (Alemaniako Breslau hiria) parrokia-artxiboetan eta urte horietan ez zela beste urteetan baino jende gehiago hiltzen frogatu ahal izan zuen. Halley astronomoak, berriz, kometa ospetsua aurkitu zuenak, azterketa horien berri izan zuen, eta haietaz baliatu zen bizitza-aseguruen kalkuluak egiteko. Azterketa horiek, gainera, heriotza-taulak egiteko oinarritzat erabili ziren, eta horiek berak erabiltzen dituzte oraindik ere aseguru-enpresek.

Irudiak

Egin klik irudian, aurrera egiteko:

Estatistika

Egin klik irudian, aurrera egiteko:

Estatistika

Egin klik irudian, aurrera egiteko: