Orientabideak

Orientabide metodologikoak

1. jarduera. Lurra (2 saio)

Atal honetan, ikasleek Lurreko kontinenteen eta ozeanoen izenak ikasiko dituzte, eta itsasoen eta ozeanoen artean zer desberdintasun dauden aztertuko dute.

Jarduera honetan bereziki garrantzitsua izango da ikasleen aurretiko ezagutzak garatzea; horrenbestez, komeni da saioaren zati bat jardueraren hasierako galderei buruz hitz egiteko erabiltzea.

Hasierako galderei erantzuteko, kontinenteen eraketari buruzko irudi bat jarri dugu. Irudi hori baliagarria izan daiteke, jarduera honetako hasierako bideoan jorratzen diren kontzeptuak finkatzeko.

Galdera hauek egin dira:

• Urak alda al dezake paisaia? Galdera horretan oinarrituta, aurreko ikasturteetan paisaiaren aldaketei buruz ikasitako ezagutza landuko dugu, eta kasu honetan, historian zehar itsasertzak eta kontinenteak nola aldatu diren aztertuko dugu.
• Zuen ustez, gure bizilekua beti berdin-berdina izan al da? Lurrak alda al dezake bere forma? Zuen ustez, Lurrak aldatu al du bere forma historian zehar? Galdera horien harira, ikasleek hainbat hipotesi egingo dituzte, gero, sekuentzian aurrera egin ahala, hipotesi horiek egiaztatzeko.
• Nola sailkatzen dira gaur egun gure planetako urak eta lur-masak? Galdera horren helburua da ikustea zer aurretiko ezagutza duten ikasleek.
• Sekuentzia didaktikoa noiz landuko den arabera, agian aldi berean Ingurunearen Ezagutzako historia arloan Lur laua kontzeptua landuko dute (Erdi Arora arte, zientzialariek uste zuten Lurra laua zela). Halaxe izanez gero, galdera hau egin diezaiekegu ikasleei: zuen ustez, gizon-emakumeek beti jakin izan al dute nolakoa den Lurra?

Komeni da guztion artean sekuentzia egiteko ikaskuntza-ibilbide bat zehaztea. Horretarako, gelan hiru gune bereiziko ditugu: "Zer zekigun lehen?", "Zer ari gara ikasten?" eta "Zer ikasi dugu?".

Sekuentziako fase bakoitzean, sarrerako galderei buruz hitz egin ondoren sortutako ideiak idatziko ditugu ADEan. Ondoren, inprimatu eta dagokion gunean jarriko ditugu.

Jarduera honetako lehen zatian, kontinenteen eta ozeanoen eraketari buruzko bideoa ikusiko dugu. Bukatzean, garrantzitsua izango da ikasleek esatea zer gogoratzen duten eta, ideia horiek arbel digital elkarreragilean idazten joatea. Horrela, argi geratu ez diren alderdiak landuko baititugu. Ondorioz, ikasleak ohartuko dira Lurra aldatzen doala denbora zehar (nahi izanez gero, gai hori luza dezakegu, azken jarduera egiteko baliagarria baita). Jasotako datuak inprimatu eta "Zer ari gara ikasten?" gunean jarriko ditugu.

Bigarren zatian, ordea, Lurreko kontinenteen eta ozeanoen izenak aurkeztuko ditugu. Sekuentzian erakutsitako sailkapen hori da zientzialari gehienek onartzen dutena; nolanahi ere, sekuentzia didaktiko honetako aurkezpeneko irudia erabiliko dugu, ikasleei erakusteko badirela egungo kontinenteak banatzeko beste era batzuk proposatzen dituzten adituak ere. Era berean, historian zehar zientziako kontzeptuen aldaketei buruz hausnartzeko ere baliatuko dugu aurkezpen hori. Ondoren, kontinenteak eta ozeanoak aztertzeko jarduera egingo dugu. Garrantzitsua izango da jarduera hori hainbatetan lantzea, izenak ongi ikasteko. Horretarako, lehenbizi guztion artean egingo dugu, eta gero, talde txikitan. Ongi ikasi eta gero, taldeen arteko txapelketa moduko bat antola dezakegu.

Hirugarren zatian, ozeanoen eta itsasoen arteko berdintasunak eta desberdintasunak aztertuko ditugu. Ikasle bakoitzak fitxategi bat deskargatuko du. Fitxategi horretan, jarduera hori egiteko taula dago. Hiru web-orri proposatu ditugu, jarduera egiteko behar dugun informazioa bilatzeko: Harluxet hiztegi entziklopedikoa, Wikipedia eta Kalipedia. Bilaketa egitean, garrantzitsua da ikasleak zaintzea, web-orri horietan nabigatzen eta informazioa bilatzen dakiten ikusteko, bai eta informazio hori azkar bilatzeko eta ideia nagusiak ateratzeko gai diren ikusteko ere.

Begiratu amaierako ebaluazioan; atal honetan dago: Ebaluazio-irizpideak.

1. jarduera

2. jarduera. Europa (saio bat)

Jarduera hau aurreko jardueran oinarritzen da. Lehen zatian, ikasleek Europako itsasertzak bustitzen dituzten itsasoen eta ozeanoen izenak aurkitu dituzte. Eta proposatutako lehen jardueran, itsaso eta ozeano horiek bere lekuan jarri behar dituzte. Horretarako, informazioa GoogleMaps-en bilatuko dute.

Bigarren zatian, berriz, Espainiako itsasertzak bustitzen dituzten itsasoak eta ozeanoak aztertuko ditugu. Prozedura berbera egingo dugu: mapan, izenak beren lekutara arrastatuko dituzte. Komeni da fitxategi hori inprimatzea, gero buruz ikasteko.

Era berean, zenbait fitxategi aukeratuko ditugu, "Zer ari gara ikasten?" gunean jartzeko.

Jardueraren hasieran, zenbait galdera ageri dira, eta lagungarriak izango zaizkigu saioari ekiteko eta ikasleen aurretiko ezagutzei buruz mintzatzeko. Ba al dakizue zein kontinentetan dagoen Euskadi? Eta zer itsaso eta ozeano dauden kontinente horren inguruan? Eta Euskadiren inguruan? Zer itsaso edo ozeanok bustitzen dituzte Euskadiko kostako 250 kilometroak?

Jarduera honen amaieran, zenbait galdera daude, orain arte egindakoa berrikusteko. Halaber, galdera horiek balia ditzakegu, 3. jarduera egiten hasi baino lehen berrikusteko.

2. jarduera

3. jarduera. Itsasoak zaintzea (hiru saio)

Jarduera honetan, berotze globalaren ondorioz itsasoetan eta ozeanoetan gertatzen diren aldaketei buruz hausnartuko dugu, bai eta ondorio horiek murrizte aldera har daitezkeen neurriei buruz ere.

Sekuentzian, ikasleek ikusi dute Lurra milioika urteetan aldatu egin dela. Gaur egun, ordea, urtero-urtero ikus dezakegu itsas maila igotzen ari dela, berotze globalaren ondorioz. Horrek zera eragingo du: denbora-tarte laburrean, neurririk hartu ezean, irla ugari desagertuko direla, itsasertzeko lerroak aldatu, baita itsaslasterrak ere...

Hasteko, galdera hauei erantzungo diegu, ikasleen aurretiko ezagutza zein den jakiteko:

• Zuen ustez, itsasoek estaliko al dituzte noizbait kontinenteak? Zergatik uste duzue jarduten dutela arlo horretako profesionalek horri buruz hausnartzen? Itsasoak arriskuan al daude? Zerbait egin al dezakegu itsasoak zaintzeko? Galdera horien bidez, ikasleek hipotesiak egingo dituzte. Haiek adierazitako ideiak arbel digital elkarreragilean jasoko ditugu, inprimatu eta "Zer zekigun lehen?" gunean jarri.

Ondoren, horma-irudi bat egiteko proposatuko diegu, Glogster aplikazioa erabiliz (http://edu.glogster.com/). Tutorial hau Irakasleentzako_Glogster_tutoriala.pdf] kontu bat sortzen laguntzeko erabilgarria da, bai eta ikasleei aukera emateko aplikazio horretan sartzeko ere. Horma-irudi hori egiteko, sekuentzian proposatutako web-orriak baliatuko dituzte. Hiru atal hauek izan behar ditu:

• Izenburua (Itsasoen berotzea)
• Arazoak
• Konponbideak

Horma-irudia taldeka egingo dute. Taldeko lana eraginkorra izan dadin, proposatu ikasleei bakoitzak eginkizun baten ardura hartzea.

• Kazetaria: Interneten informazioa bilatu eta irakurriko du. Sekuentzian hiru web-orri proposatu ditugu, informazio hori bilatzeko.
• Idazkaria: informazio garrantzitsua idatziko du (orri batean edo testu-editore batean).
• Editorea: horma-irudia Glogsterrean egingo du.
• Bozeramailea: egindako lana gelakideei aurkeztuko die.

Komeni da guztion artean hausnartzea zeinen garrantzitsua den bakoitzak bere zeregina ahalik eta hoberen egitea, talde osoak bere helburua lor dezan. Halaber, ezinbestekoa izango da azaltzea zeinen garrantzitsua den besteen lana ez oztopatzea; alegia, elkarri lagundu eta aholkuak eman arren, ez dugu bestearen lana egingo. Komeni da azaltzea, era berean, elkarri lagundu behar dietela, eta ez dutela besteen lana egin behar. Azkenik, emaitza taldeko kide bakar batek aurkeztu arren, garrantzitsua da taldekide guztiek parte hartzea, ahozko aurkezpena prestatzeko. Era berean, ideia hau adieraziko diegu ikasleei: lanaren emaitza, taldekide bakoitzaren zereginen ondorio baino, taldeko elkarlanaren ondorio dela.

Kontu handiz ibiliko gara Interneten sartzen ditugun datu pertsonalekin. Hori dela eta, Glogsterra erabiltzen hasi baino lehen, argi eta garbi azalduko diegu ea posible den datu pertsonalak horma-irudietan jartzea edo ez (hori ikastetxearen politikaren araberakoa baita). Halaber, komeni da ikasle bakoitzak talde guztien web-orrien helbide guztiak izatea. Helbide horiek gelaren blogean, ikastetxearen webgunean eta horrelakoetan jarriko ditugu.

Era berean, zera azalduko diegu ikasleei: egindako lana Interneten egongo da, eta edonork izango duela ikusteko aukera. Oso garrantzitsua da, beraz, lan ona egitea (zaindu aurkezpena eta ortografia), eta horrenbestez, Internet bidez ezagutza zabaltzeko parte hartzea. Hori dela eta, ikasleek egingo dutena legezkoa behar du izan, ezin dute informazioa zuzenean beste webguneren batetik kopiatu, erreferentziarik aipatu ezean (informazioa molda dezakete), eta irudiren bat erabiliz gero, lizentzia askeko irudi-bankuren batetik atera beharko dute, edo nondik hartu duten adierazi…

Jarduera honen hasieran, Euskadiko itsasertzeko itsas maila igo dela erakusten duen bideo bat dago. Amaierako irudiak erakusten du nola geldituko litzatekeen Kantauri itsasoa urak 14 metro igoko balira. Bideo horren bidez, ikasleek arazoa gertutik ikusiko dute, itsasertz horretatik gertu bizi baitira. Bideoa Glogsterra egiteko oinarritzat erabiliko dugu, edo bestela, aurkezpenak egin ondoren, amaierako hausnarketa gisa.

Aurkezpenak egin bitartean, ikasle bakoitzak dokumentu bat izango du eskuartean, ikaskideek egindako posterrak ebaluatzeko.

Jarduera amaitu ostean, sekuentzia osoan zehar ikasitakoak arbel digital elkarreragilean jasoko ditugu. Jarduera honetako lana inprimatu eta "Zer ikasi dugu?" gunean jarriko dugu. Komeni da orri hori ikasleei ematea, paperean zein gelako blogaren bidez, posta elektroniko bidez…, ikaskideekin egindako guztia finkatzeko eta berriro irakurtzeko baliagarria izango baitzaie.

Azkenik, hamar galderako test bat egingo dute, egindako lanaren laburpen gisa, ikasle bakoitzak autoebaluazioa egin dezan.

3. jarduera