INGURUNE Arloa

Ekosistemak: lehorrekoak eta uretakoak

2. jarduera

Aurkibidea

2. jarduera

Uretako ekosistemak

Iturria: goo.gl/WapO8

Badakizue zer osagai eta zer ezaugarri dituzten lehorreko ekosistemek. Antzekoak izango dituzte uretako ekosistemek? Ikus dezagun…

URETAKO EKOSISTEMAK

Denek dakizue ezinezkoa izango litzatekeela Lurrean gaur egun bezala bizitzea urik izan gabe. Gaur egun, neurri handiagoan ala txikiagoan, eta izaki bizidunak bizi diren ekosistema edozein izanda ere, ura funtsezko elementua da haiek guztiak garatzeko. Uretako ekosistemek, beraz, berebiziko garrantzia dute, eta, normalean, askotariko animalia- eta landare-espezie asko bizi dira haietan.

Uretako ekosistemetan, bi mota handi daude: itsasoko ekosistemak eta ur gezako ekosistemak.

Itsasoko ekosistemetan ozeanoak, itsasoak, padurak... daude; guztiak ere leku zoragarriak bizitza garatzeko.

Ekosistema guztietan bezala, itsasoan ere, alde batetik, faktore biotikoak daude (hartan bizi diren izaki bizidunak); eta, bestetik, faktore abiotikoak, hala nola gatza eta oxigeno disolbatua (izaki bizidunek arnasten dutena). Itsasoko zorua ere garrantzitsua da; izan ere, izaki bizidun batzuk hartatik mugitzen dira (itsas kurkuiluak, adibidez), edo hartan finkatuta bizi dira (koralak, adibidez). Era berean, ezin ditugu ahaztu beste faktore batzuk: tenperatura, itsaslasterrak, argia...

Ikusi itsasoko argazkien aurkezpen hau, baina ez erreparatu soilik animaliei; gogoan izan asko eta askotarikoak direla ekosistema hori osatzen duten faktoreak.

Iturria: http://youtu.be/7Rb1mmpAVys

Ur gezako ekosistemetan ibaiak, aintzirak, urmaelak, laku artifizialak, urtegiak... daude. Askotariko arrainez gain, anfibio asko izaten dira haietan, eta landaredia ere oso garrantzi handikoa da, ugaria izaten baita; gainera, espezie batzuk noizean behin egoten dira ekosistema horietan, janari edo erruteko leku bila.

Bestalde, http://portal.perueduca.edu.pe/modulos/r_ecosistemas/ecosistemas.html gunean sartzen bazarete, ur gezako ekosistema baten animazioa ikusi ahal izango duzue.

Erreparatu goialdeko barra grisari: klik egiten baduzue erdiko botoi berdean, sarrera gainditu eta zuzenean joango zarete “ekosistema” hegalera; Apotxo ezagutuko duzue hor.

Jarduera

Ikusi nolakoa den Apotxo bizi den ingurunea, eta bereizi izaki bizidunak eta osagai bizigabeak. Taldeka, osatu taula ecosistemaactuatico_act1.zip (.odt) artxiboan, aurkituko dituzuen faktore biotikoak eta abiotikoak erabiliz.

Orain, Apotxo bizi den ekosisteman dauden harremanak aztertzeko, ikusi “Harremanak” atala. Sartu berriz http://portal.perueduca.edu.pe/modulos/r_ecosistemas/ecosistemas.html helbidean, klik egin orain “harremanak” erlaitzean, eta gero “ekosistemako populazioen arteko oinarrizko harremanak” izeneko aukeran, irudi honetan ikusten den bezala:

Orain, itzuli zuen artxibora eta saiatu harremanen taula osatzen. Faktore abiotiko eta faktore biotiko gisa bereizi dituzuen bi elementu aukeratu beharko dituzue, eta esaldi batean haien arteko harremana deskribatu beharko duzue. Adibidez, zuen taulan hauek dauzkazue:

Faktore abiotikoak	Faktore biotikoak
Ura	Algak
Eguzkia	Intsektuen larbak

Orduan, bizpahiru elementu aukeratu eta “Harremanak” taulan horrelako zerbait idatzi:

Harremanak

Algek Eguzkiaren argia behar dute bizitzeko.

Intsektuen larbek algak jaten dituzte.

Algak eta intsektuen larbak uretan bizi dira.

Azaldu ikaskideei ADIaren bidez zer harreman aurkitu dituzuen. Beste taldeek beste harreman batzuk aipatu dituzte? Zuzenak dira? Bereizi duzue bestelako harremanik elikadura-harremanaz gain?

Gehiago jakiteko

Itsasoko biztanle harrigarrietako batzuk ikusi nahi badituzue, nabigatu ozeanoetan barrena Jacques Perrin eta Jacques Cluzauden “Oceans” dokumentalaren web-orri honen bidez eta, aukera baduzue, ikusi dokumental osoa; ziur ondo pasatzen duzuela!

http://www.oceans-lefilm.com/

Voir le site → behealdeko barra→ Bideoak

Autor

Laguntza

Ezker menua (goitik beherako ordena): sekuentziaren orri nagusiaren ikurra (home), iturriaren tamainaren ikurra, inpresio ikurra, laguntzarako sarrera ikurra eta edukinaren aurkibidearen ikurra.
Materialaren izena barra eta sekzio aktualaren izenburua.
Nabigazio geziak (hurrengo edo aurreko orrialdea).
Edukinarentzako hutsunea.

Autor:

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.

Copyright:

Aurkibidea

Ekosistemak: lehorrekoak eta uretakoak
Irakasleentzako gida

Kredituak

ZUZENDARITZA: Narcís Vives
KOLABORATZAILEAK:

PRODUKZIO-ZUZENDARITZA: Antonio Cara
EDUKI-ZUZENDARITZA: Mª Cristina Pérez eta Magdalena Garzón
INGURUNEAREN EZAGUERA ARLOAREN KOORDINAZIOA: Elena Anguera
ZUZENDARITZA TEKNIKOA: Maite Vílchez
EGILEAK: Lorena Natalia Inzillo, María Inés Rodríguez eta Pau Casacuberta
GAZTELERAZKO BERTSIOAREN ESTILO-ZUZENKETA: Anna Betriu eta Joan Martín
EUSKARARA ITZULPENA: Bakun itzulpen eta argitalpen zerbitzuak, s.l.
MAKETAZIOA: Maite Vílchez eta Miquel Gordillo