3. jarduera

Ekosistemen arteko konparaketa

Iturria: http://2.bp.blogspot.com/...

Gogoan izan ekosistema bat, uretakoa edo lehorrekoa izanda ere, faktore biotikoek, abiotikoek eta haien artean sortutako (mota guztietako) harremanek osatzen duten sistema dela. Orduan… zer dute desberdin uretako ekosistemek eta lehorrekoek?

Jarduera honetan, haien arteko antzekotasunak eta desberdintasunak aztertuko ditugu.

Planetan askotariko ingurune asko eta asko daude eta, horrenbestez, ezin konta ahala ekosistema egon daitezke. Hala ere, bi multzo handi bereiz ditzakegu: alde batetik, aireko eta lehorreko ekosistemak; bestetik, uretakoak. Organismoak zer ingurunetan bizi diren (airean, uretan edo lehorrean), ingurune horren araberako ezaugarriak izango ditu ekosistema horietako bakoitzak.

Ura airea baino motelago berotzen eta hozten da; hortaz, ingurune urtarretan tenperaturak askoz gutxiago aldatzen dira lehorreko inguruneetan baino, lehorrean muturreko egoerak egon baitaitezke (sumendiak eta poloak, adibidez). Are gehiago, ekosistema berean tenperatura asko alda daiteke egunean zehar, basamortuetan gertatzen den bezala, haietan eguneko tenperatura-bitartea handia baita.

Argia egotea da beste desberdintasun handi bat, nahiko konstantea baita lehorreko inguruneetan, baina oso aldagarria uretakoetan (zenbat eta sakonago, orduan eta argi gutxiago). Itsasoko inguruneetan, gazitasuna faktore abiotiko garrantzitsua da.

Izaki bizidun guztiak ingurune guztietan bizi litezke? Harreman berak sortzen dira ekosistema mota bateko izaki bizidunen artean eta beste batekoen artean?

Jarduera

Taldeka, konparatu denon artean lehorreko ekosistema bat deskribatzeko egin duzuen faktore biotikoen eta abiotikoen taula uretako ekosistema deskribatzeko lortu dituzuen taulekin.

Kontuan hartu:

• Desberdinak dira zutabe bakoitzean jarrita dauzkazuen elementuak?
• Zer ingurunetan bizi dira organismoak? Uretan, lehorrean, bietan beharbada?
• Inguruneko tenperatura aldagarria ala egonkorra da kasu batean eta bestean?
• Zein izango da argiaren intentsitatea?
• Lehorreko ekosistemako izaki bizidunak uretako ekosisteman bizi ahal izango dira? Eta uretako ekosistemako izaki bizidunek bizirik iraungo lukete lehorreko ekosistema batean?
• Eta izaki bizidunen arteko harremanak desberdinak dira ekosistemaren arabera? Antzekotasunik ikusten duzue?

Galdera horiei emandako erantzunak baliatuta, egin arbel digitalean aurkitu dituzuen antzekotasunen eta desberdintasunen zerrenda. Adibidez:

ANTZEKOTASUNAK	DESBERDINTASUNAK
Faktore biotikoak eta abiotikoak daude bi ekosistema-motetan.	Desberdina da ur-baliagarritasuna.

Irakurri berriz ekosistemaren definizioa. Zuen ustez, kasu bietan betetzen dira aipatzen diren elementuak?

Orain hobeto ezagutzen dituzue lehorreko ekosistemak eta uretakoak; egin ariketa hauek, haiek hobeto konparatzeko:

Sartu hurrengo ariketa honetan, eta adierazi proposamenak egia ala gezurra diren.

• EGIA ALA GEZURRA?

Hurrengo ariketan faktore biotiko eta abiotiko batzuk aurkituko dituzue. Aukeratu zein egon litezkeen lehorreko ekosistema batean, zein uretako batean eta zein bi ekosistema mota horietan.

• JARDUERA

Jarduera hau amaitutakoan, honako hau egiaztatu ahal izan duzue: