INGURUNE Arloa
Irakasleentzako gida
AurkezpenaOrientabideakOrientabideakOrientabideakOrientabideakOrientabideakOrientabideakProgramazioaProgramazioaProgramazioaProgramazioaOinarriakOinarriakOinarriakOinarriakOinarriakOinarriak
1 de 17
0%
Aurkibidea
Kredituak
Kredituak
© Itinerarium 2011

ZUZENDARITZA: Narcís Vives
KOLABORATZAILEAK:

  • PRODUKZIO-ZUZENDARITZA: Antonio Cara
  • EDUKI-ZUZENDARITZA: Mª Cristina Pérez eta Magdalena Garzón
  • INGURUNEAREN EZAGUERA ARLOAREN KOORDINAZIOA: Elena Anguera
  • ZUZENDARITZA TEKNIKOA: Maite Vílchez
  • EGILEAK: Lorena Natalia Inzillo, María Inés Rodríguez eta Miguel Poza
  • GAZTELERAZKO BERTSIOAREN ESTILO-ZUZENKETA: Anna Betriu eta Joan Martín
  • EUSKARARA ITZULPENA: Bakun itzulpen eta argitalpen zerbitzuak, s.l.
  • MAKETAZIOA: Maite Vílchez eta Miquel Gordillo

Aurkezpena

PROPOSAMENA TESTUINGURUAN KOKATZEA

Nahasteak eta soluzioak.

Iturria:http://medusa.unimet.edu.ve/educacion/fbqi21/matraz.jpg

Aurreko egunean jandako elikagaien azterketan oinarrituta, ikasleek nahaste-motak identifikatu eta bereizi egiten dituzte: homogeneoak eta heterogeneoak.

Gero, nahaste homogeneoak eta heterogeneoak bereizteko metodoak ikasten dituzte, eta iragazketa nahiz dekantazioa lantzeko bi esperimentu erraz egiten dituzte. Sekuentzia amaitzeko, gauzatutako prozeduraren urratsak eta azalpena jasotzen dituen gidoi bat egiten dute, saiakuntza berari buruz “on-line” dagoen bideo bati soinua eransteko.

JARDUEREN SEGIDA

A etapa – Sarrera

1. jarduera. Aurreko egunean jandako elikagaien azterketa, nahaste-motak identifikatu eta bereizteko: homogeneoak eta heterogeneoak.

B etapa – Garapena

2. jarduera. Iragazketaren eta dekantazioaren aurkezpena, eta esperimentu errazak egitea bi prozesuak ulertzeko.

3. jarduera. Lurrunketari eta destilazioari buruzko animazioak eta bideoak ikustea.

C etapa – Bukaera eta ebaluazioa

4. jarduera. Gidoi bat egitea destilazio-prozesuari buruz, prozedura berari buruzko bideo bati lokuzioa gehitzeko.

  • Arloa: Ingurunearen Ezaguera
  • Gaia: Nahaste homogeneoak bereiztea
  • Unitate Didaktikoa: Nahasteak
  • Maila: Lehen Hezkuntzako 5. maila
  • Saio-kopurua: 4

Ibilbidea

Gida honek atal hauek ditu:

Orientabideak

ORIENTABIDE METODOLOGIKOAK

1. jarduera. Nahaste-motak bereiztea (homogeneoak eta heterogeneoak), egun batean jandako elikagaien azterketan oinarrituta (saio bat)

Jarduera hasteko, aurreko egunean jandako elikagaien zerrenda egin behar dute ikasleek, gosarian, bazkarian, askarian eta afarian zer jan duten zehaztuz. Bai jandakoa bai edandakoa kontuan hartu behar dute, eta funtsezkoa da jangai guztiak jasotzea.

Ikasleek egin duten zerrendan bi nahaste-mota bereiztea da jardueraren xedea: homogeneoak eta heterogeneoak.

Ohiko gosari eta bazkari batean jan daitezkeen elikagai batzuen zerrenda dago “Ikaslearen gidan”, bai eta errezeta bat ere.

Adibide hori abiapuntutzat hartuta, eta galdera batzuen bidez, otorduetako bakoitzean bereiz daitezkeen osagaiei buruzko gogoeta bideratzen da, faseen kontzeptuari heldu aurretik.

Gero, ikasleek zutabe gehiago jarri beharko dituzte lehenago egindako taulan, eta jandako elikagai bakoitza nahaste homogeneo eta heterogeneo moduan sailkatu, osagaien eta faseen kopurua adierazteaz gain.

Iradokizunak:

Jarduera honetan, garrantzitsua da ikasleek ulertzea ezagutzen ditugun substantzia gehienak nahasteak direla benetan. Horretarako, komeni daiteke “ibilbide” bat egitea ikastetxean zehar, edo denon etxeak aipatzea, zenbat eta zenbat nahaste dauden agerian uzteko: jatekoa ez ezik, prestatzen ditugun beste gauza asko ere nahasteak dira. Nahaste asko eginda erosten ditugu: maionesa, ozpina, gurina, esnea, galletak, jogurta..., eta beste elikagai askok hainbat osagai eta gehigarri dituzte. Eguneroko beste zeregin batzuetan ere nahasteak erabiltzen ditugu: hortzetako pasta, ontzi-garbigailua, burua garbitzeko xaboia, hormetarako pinturak, erregaiak eta abar .

Gelako lanari dagokionez, oso garrantzitsua da soluzio asegabeak baliatzea, solutua disolbatzailean guztiz disolbatzen dela hartu baita kontuan erabilitako definizioetan; hau da, ez dagoela asetasunik.

Kontzeptu hori ikasgelan lantzeari dagokionez, ikasleek hartu ohi dituzten infusioetako bat adibide gisa baliatzea proposatzen da, eta infusio horretan gero eta solutu-kopuru handiagoak botatzea (eta ondoren nahasitakoa irabiatzea), disolbagarritasuna solutu- eta disolbatzaile-kantitatearen araberakoa dela argi uzteko; hau da, soluzioaren kontzentrazioaren araberakoa.

Disolbatzaile jakin batek solutu bat disolbatzeko duen ahalmena mugatua da. Muga horretatik gora (tenperatura berean jarraitzen badugu), gehitzen den solutu guztia ez da disolbatzen, eta ontziaren hondoan geratzen da.

Soluzio aseen kasuan, ikasleek esan lezakete osagaiak begi hutsez bereizten direla eta ez direla nahaste homogeneoak, heterogeneoak baizik. Garrantzitsua da hori argitzea, ez huts eginarazteko.

Azkenik, errezeta batzuk bila daitezke, ikasleek bi nahaste-motak jaso ez badituzte edo osagaiak zein diren ez badakite erabiliak izateko.

Ondakin. Euskal sukaldaritza, sukaldaritza mediterraneoa eta beste mundukoa.

http://ondakin.com/seccion/recetas

Joan 1. jarduerara.

Orientabideak

ORIENTABIDE METODOLOGIKOAK

2. jarduera. Nahaste heterogeneoak bereizteko metodoak: iragazketa eta dekantazioa (saio bat)

Nahaste heterogeneoak bereizteko bi metodo aurkezten zaizkie ikasleei jarduera honetan: iragazketa eta dekantazioa.

Iragazketa da gehien ezagutzen dutena, etxean egiten dituzten zenbait prozesurekin erlaziona daitekeelako: zukua “iragaztea”, pasta “xukatzea” eta abar. Komeni da ikasleei argitzea desberdinak direla baheketa edo galbahea eta iragazketa, haien funts orokorra bera izan arren. Galbahea zenbait neurritako osagai solidoak bereizteko erabiltzen da; iragazketan, berriz, osagai bat likidoa da, eta bestea solidoa (esekidura-egoeran egon ohi da).

Ondoren, dekantazio-metodoa aurkezten da: nahaskorrak ez diren likidoak bereizteko balio du, eta likidoek dentsitate desberdina izateaz baliatzen da. Olioarekin eta urarekin egingo duten esperimentuaz gain, ardogintzako dekantazioa aipa daiteke, metodo horren bidez bereizten direlako muztioak eta ardoak.

Ikasleek, ondoren, bi esperimentu erraz egin behar dituzte bi metodoak erabiltzeko.

Iragazketan, harea eta ura bereizi behar dituzte iragazpapera erabiliz; dekantazioan, olioa eta ura. Bi esperimentuak errazak dira, baina komeni da ikastetxeko laborategian egitea, ikasleak tresnak erabiltzera ohi daitezen, eta laborategietako lan-ohiturak berengana ditzaten.

Bideo eta oharren bidez dokumentatu behar da prozesua bi esperimentuetan. Azken jardueraren zatietako batean, esperimentuaren bideoak proiektatuko dira, eta haiei buruzko iruzkinak egin beharko dituzte hartutako oharrak erabiliz. Garrantzitsua da azpimarratzea prozesu guztiak dokumentatu behar dituztela laborategian, den-dena jasotzeko.

Iradokizunak. Harea eta ura nahastean, garrantzitsua da harea ahalik meheena izatea, eta gehiegizko kantitaterik ez botatzea; lehendabizi, nahastea bereizteko, eta, ondoren, ikasleek bereizketa-prozesua ebaluatzeko.

Olio- eta ur-nahastearen kasuan, dekantazio-inbuturik ez badago, “etxeko” bat egin daiteke web-orri honetako jarraibideak kontuan hartuta:
http://centros5.pntic.mec.es/ies.victoria.kent/Rincon-C/practica2/pr-53/PR-53.htm

Baheketa ere lant daiteke. Etxetik iraztontzi bat ekartzeko eska dakieke, eta, adibidez, arroza eta harea bereizteko.

Joan 2. jarduerara.

Orientabideak

ORIENTABIDE METODOLOGIKOAK

3. jarduera. Nahaste homogeneoak bereizteko metodoak: lurrunketa eta destilazioa (saio bat)

Hirugarren jarduera honen xedea da ikasleek jakitea zer diren nahasteak bereizteko lurrunketa- eta destilazio-metodoak.
Horretarako, hemen dagoen animazioa aurkeztuko zaie: http://portal.perueduca.edu.pe/modulos/m_soluciones/laboratorio_hidratantes2.swf

Nahaste homogeneoak lurrunketa bidez bereiztean, likidoen ezaugarri hau “baliatzen” da: berotu eta tenperatura jakin batera iristean, irakiten hasten dira, eta lurrun bihurtzen. Likido- eta solido-nahaste baten tenperatura igotzen denean (animazioan, ura eta azukrea daude nahasita), ura lurrundu eta solidoa ontzian geratzen da. Horrela, nahastearen osagaiak bereizi egiten dira. Nahaste baten osagai likidoaren lurrunketa bidezko bereizte-metodo horri esker lortzen dira solidoak.

Komeni da eguneroko egoerak baliatzea, ikasleek prozesu horiek bereiz ditzaten, normalean oharkabean joaten baitira; zopa edo eltzekoa elkarren segidako hiru egunetan jatea izan daiteke adibide bat. Nork bere esperientzia oinarritzat hartuta, esango dute elikagai hori gero eta zaporetsuago eta gaziago bihurtzen dela. Izan ere, hurrenez hurrengo beroketek prestatutakoaren kontzentrazioa handitzen dute.

Garrantzitsua da ikasleei eskatzea esateko zer gertatuko litzatekeen zopa mugarik gabe berotu eta lurrunduko balitz, azkenean solutu-kristalak eratuko liratekeelako ondorioa atera dezaten (animazioan ikusi zuten bezala).

Lurrunketa irakitean baino gertatzen ez delako ideia ez zabaltzeko, esperimentu erraz bat egiteko esan dakieke ikasleei: urez betetako edalontzi bat giroko tenperaturan utzi behar dute zenbait egunetan, eta likidoaren maila marka batez adierazi. Horrela, argi geratuko da uraren maila jaitsi egiten dela.

Azalpena hau da: irakitea ur-masa guztiari gertatzen zaion fenomeno bat da, baldin eta ura berotu egiten bada, eta 100 ºC-tik hurbil gertatzen da. Irakiteak lurrunketaren abiadura handitzen du; horregatik, prozesua azkartu egiten da likidoa berotzean.

Lurrunketa, berriz, likidoaren azalean zertzen da, eta giroko tenperaturan gerta daiteke. Egoera-aldaketaren abiadura lurrunketa-azaleraren neurriaren araberakoa da. Azalera zenbat eta handiagoa izan, orduan eta azkarrago gertatzen da lurrunketa.

Abiaduraren eta lurrunketa-azaleraren arteko lotura hori argi ikusteko, beste esperientzia erraz bat egiteko esan dakieke ikasleei: ur-kantitate bera jarri behar da bi ontzitan (bata, aho meharrekoa; aho zabalagokoa, bestea). Bietan ur-maila markatu behar da, eta egunero kontrolatu zer aldaketa gertatzen diren bi ontzietan. Jardueraren bigarren zatian, destilazio bakun bidezko bereizketa-metodoa aurkezten zaie ikasleei. Xedea da haiek ulertzea badaudela nahaste homogeneoak bereizteko modu batzuk, hasierako osagaiak berreskuratzeko aukera ematen dutenak.
Destilazioa nahaste baten osagai likidoa osagai solidotik bereizteko erabiltzen da (adibidez, ura eta gatza). Tenperatura desberdinetan irakiten duten bi likidoren soluzioa bereizteko ere erabiltzen da (adibidez, uraren eta alkoholaren arteko soluzioa).
 
Azkenik, eta modu eskematikoan, nahasteak bereizteko beste metodo batzuk aurkezten zaizkie ikasleei, irakasleak modu osagarrian erabil ditzan; adibidez, zentrifugazioa eta kromatografia.

Zentrifugazioa objektuen mugimendu-desberdintasunarekin erlaziona dezake, auto batek bihurgune bat hartzean, edo barraketako atrakzio bateko sentsazioekin; eta uren azterketan erabiltzen dela esan dezake.

Kromatografiari oso modu orokorrean heldu behar zaio, eta disolbatzaile batek nahaste baten osagaiak arrastatzean haiek hartzen dituzten abiaduretan oinarritzen da. Elikagaien azterketarekin edo poliziaren faltsutze-probekin erlaziona daiteke.

Iradokizunak:
Aukera badago, komeni da destilazio bat egitea ikastetxeko laborategian. Irakasleak egin lezake, urrats bakoitza azalduta, eta ikasleek bideoetan egin behar dituzten lokuzioak gauzatu aurretik. Egiten den bitartean, ikasleak gidatu egingo dira, hauek eta gisako galderak eginez: Zergatik berotzen da ura irakiten hasi arte? Zer bide egiten du lurrunak? Zertarako erabiltzen da hozte-hodia? Zer lortzen da prezipitatu-ontzian?

Komeni da azpimarratzea ura irakin ondorengo lurruna kondentsatu egiten dela hozte-hodian, bertako horma hotza ukitutakoan, eta erlenmeyer edo prezipitatu-ontzian erortzen dela azkenean.

Ikasleei esango zaie ura guztiz lurrundu ondoren baloian geratzen diren hondakinei erreparatzeko. Gero, hipotesiak egin daitezke ontzian bildutako likidoaren ezaugarriei buruz. Ura edateko eta beste ikaskideei zer gustu duen esateko eskatuko zaio ikasle bati. Komeni da ikasleek prozedura eta esperimentuaren emaitza karpetetan edo koadernoetan jasotzea.

Ezin bada destilaziorik egin, petrolioaren destilazioaren eskema orokorra plantea daiteke. Lehendabizi, nahastea zer den esan beharko litzateke, petrolioa nahaste bat dela argituz; ondoren, oro har, destilazio-prozesua azalduko litzateke:  http://es.wikipedia.org/wiki/Destilaci%C3%B3n_del_petr%C3%B3leo

Joan 3. jarduerara.

Orientabideak

Orientabide metodologikoak

4. jarduera. Destilazio bakuna egiteko prozedurari buruzko kontaketa diseinatzea eta prestatzea (saio bat)

Ixte- eta ebaluazio-jarduera honetan, ikasleek kontaketa bat prestatu behar dute destilazio-prozesuari buruz, eta, ondoren, “on-line” dagoen soinurik gabeko bideo baten lokuzioa.

Horretarako, taldeka bildu eta aipatu kontaketa prestatu behar dute; kontaketa horretan, honako hauek zehaztu behar dira irudietan agertu ahala:

  • zer material diren beharrezkoak esperimentua egiteko,
  • nola muntatzen den destilagailua,
  • zertan oinarritzen den prozedura hau,
  • zein diren egin beharreko urratsak
  • eta zer lortzen den esperimentua amaitzean.

Azkenean, ikasgelan, talde bakoitzak lokuzioa erantsitako bideoa aurkezten du, iragazketa eta dekantazioa lantzeko esperimentuetan egindako bideoekin batera.

Beste taldeek koebaluazio-orria betetzen dute.

Joan 4. jarduerara.

Orientabideak

ERANTZUNAK

1. jarduera. Nahaste-motak

Nahaste homogeneoak, heterogeneoak eta substantzia puruak bereizteko ariketa:

  • Urdaiazpikoa tomatearekin (heterogeneoa)
  • Kafesnea (homogeneoa)
  • Urrea (substantzia purua)
  • Granitoa (heterogeneoa)
  • Ura (substantzia purua)
  • Kola-freskagarria (homogeneoa)
  • Azukrea (substantzia purua)
  • Entsalada (heterogeneoa)
  • Ardoa (homogeneoa)

Egunean jan eta edandakoen ariketa.

Jarduera erantzun librekoa da, eta taula ikasleek adierazi nahi dituzten janarien eta edarien araberakoa izango da. Hona hemen adibidearen erantzuna:

Elikagaia

Nahaste-mota

Fase-kopurua

Kakaoa esnearekin

Nahaste homogeneoa

1

Galleta gozoak

Nahaste homogeneoa

1

Ura

Substantzia purua

1

Entsalada

Nahaste heterogeneoa

4

Makarroiak

Nahaste heterogeneoa

4

Xerra patatekin

Nahaste heterogeneoa

3

Esne merengatua

Nahaste homogeneoa

1

Nahaste-motei eta faseei buruzko ariketa:

Elikagaia

Nahaste-mota

Fase-kopurua

Kakaoa esnearekin

Nahaste homogeneoa

1

Galleta gozoak

Nahaste homogeneoa

1

Ura

Substantzia purua

1

Entsalada

Nahaste heterogeneoa

4

Makarroiak

Nahaste heterogeneoa

4

Xerra patatekin

Nahaste heterogeneoa

3

Esne merengatua

Nahaste homogeneoa

1

2. jarduera. Nahaste heterogeneoak bereizteko metodoak: dekantazioa eta iragazketa (saio bat)

Ariketa honetan, dekantazioari eta iragazketari lotutako baieztapen hauek egia ala gezurra diren esan behar da:

  • Olioa eta ura iragaziz bereizi ditugu (G)
  • Ura da olio- eta ur-nahastetik atera dugun lehen osagaia (E)
  • Arroza eta ura nahasita badaude, dekantazioa litzateke haiek bereizteko metodorik onena (G)
  • Solidoak baino ezin dira bereizi dekantazioaren bidez (G)

3. jarduera. Nahaste homogeneoak bereizteko metodoak: lurrunketa eta destilazioa (saio bat)

Lurrunketa, irakitean ez ezik, giroko tenperaturan ere gertatzen dela ikusteko proposatutako jardueran, likidoaren maila egunak igaro ahala aurreko marken azpian jartzen dela egiaztatu behar da.

Uraren lurrunketa-abiadura urak ukitzen duen azalarekin erlazionatzeko iradokitako jardueran, berriz, aho zabaleko ontzian dagoen likidoa aho meharreko ontzian dagoena baino azkarrago lurruntzen dela egiaztatu behar da.

Destilazio-prozesuan, egoera-aldaketa azkartzeko irakinarazten da ura. Lurruna baloitik igotzen da, eta hozte-hodiraino iristen alboko irteeran barrena. Gero hodi horretan mugitzen da, baina hodiaren kanpoaldean ur hotza dago. Tenperatura-diferentzia horren ondorioz, bero-trukea gertatzen da, eta lurruna, tenperatura jaisteak eraginda, kondentsatu egiten da, eta berriz aldatzen da haren egoera, ur likido bihurtzen baita; azkenik, ura erlenmeyer edo destilagailuaren irteeran horretarako jarritako prezipitatu-ontzian jasotzen da.

Nahasteak bereizteko metodoak zenbait egoerarekin identifikatzeko jardueran, hauek dira erlazio zuzenak:

  • Gatza lortzea itsasoko ura erabiliz (lurrunketa).
  • Zabortegi bateko burdina-hondakinak bereiztea (imantazioa).
  • Harea-nahaste bateko urrezko pipitak berreskuratzea (baheketa).
  • Bi likidoren artisau-bereizketa: muztioa eta ardoa (dekantazioa).
  • Urak dauzkan lohitasunak kentzea (iragazketa).
  • Silizio izeneko solidoa araztea (kristalizazia).
  • Ardoa berotzean ateratako alkohola biltzea (destilazioa).

4. jarduera. Destilazio-prozedurari buruzko kontaketa diseinatzea eta prestatzea (saio bat)

Koebaluazio-orriak jarduera hau ebaluatzeko irizpideak ematen ditu.

Orientabideak

BALIABIDEAK

Jing
ADE (edo proiektagailua eta ordenagailua)
Bideoak eta animazioak

Zabaltze-materiala

Nahaste-motak eta bereizketa-metodoak azaltzen dituzten web-orriak. Zabaltze-materiala:

Programazioa

OINARRIZKO GAITASUNAK ETA ARLOAREN BERARIAZKO GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna:

  • Mundu fisikoko prozesuak ulertzea eta espazioan eta denboran kokatzea.

  • Elementuak bereiztea eta beren artean erlazionatzea.

  • Informazioa aurkitzea, lortzea eta adieraztea.

  • Inferentziak egitea, galdera zientifikoei erantzuteko.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna:

  • Lexiko espezifikoa zehaztasunez erabiltzea.

  • Azalpenak egitea norentzat diren kontuan hartuta, bai eta keinu- zein ikus-hizkuntza kontuan hartuta ere.

  • Norberaren ideiez hitz egitea eta argudiatzea.

  • Gauzak ulertuz irakurtzea eta inferentziak egitea, testuak eta irudiak errazago ulertzeko eta haietatik informazioa ateratzeko.

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna:

  • Informazioa lortzea eta kudeatzea, erdietsi behar diren helburuen arabera erabakitako irizpide batzuetatik abiatuta.

  • Informazioa erabiltzea, gure azalpenak ulergarriak izateko eta egindako galderei erantzuteko.

Ikasten ikasteko gaitasuna

  • Estrategiak erabiltzea ikasteko, informazioa antolatzeko, memorizatzeko eta berreskuratzeko: laburpenak, eskemak edo kontzeptu-mapak.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna:

  • Talde-lana: plangintza eta erantzunkidetasuna lankidetzan.

Programazioa

IKT GAITASUN OROKORRAK ETA IKASMAILAKOAK*

* Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasleentzako “Eskola 2.0” proposamenaren IKT gaitasunerako itemak, eranskin honetatik hartuak: IKT gaitasunen mapa .

Bizitza osorako ikaskuntza

B2. Ingurune birtualetan moldatzea

  • B2.1. Ingurune birtual bat maneiatzen hastea eta ingurune horietako oinarrizko eragiketak ikasteko gai izatea

B4. Sortzaileak izatea eta berritzea

  • B4.2. Sormena, ikerketa eta berrikuntzaz baliatuz, beren produktuak (bideo-jokoak, aurkezpenak, gailuak) sortzea ahalbidetzen dieten IKT baliabideak erabiltzea, beren interesak betetzeko edo beste batzuek planteatutako arazoei irtenbidea emateko

B5. Mundu erreala ulertzea, arakatzea eta bertan moldatzea

  • B5.1 Batez ere irudiak eta soinuak erabiliz eta heldu baten laguntzaz mundu errealeko gaiak arakatzea eta/edo benetako arazo txikiei heltzea ahalbidetzen duten IKT baliabideak erabiltzea

Trebetasun teknologikoa

T3. IKTak testu-informazioa prozesatzeko erabiltzea

  • T3.1. Testu-prozesaketako oinarrizko eragiketak egitea (kopiatu eta itsastea; formatua, lerrokatzea eta orrikatzea zehaztea; irudiak txertatzea; tipografia eta tamaina aldatzea; dokumentuak artxibatu eta inprimatzea)

T5. IKTak multimedia-informazioa prozesatzeko erabiltzea

  • T5.1. Multimedia edukiez oinarrizko eragiketak egitea (kopiatu eta itsastea; formatua zehaztea; irudi bat, soinu, bideoa txertatzea; webgune batetik irudi bat deskargatzea)

Programazioa

IKASKETA-HELBURUAK

 
  • Nahaste-motak bereiztea eta ezagutzea: homogeneoak eta heterogeneoak.
  • Nahaste baten osagaiak bereiztea.
  • Nahasteak bereizteko metodoak identifikatzea.
  • Laborategiko prozedura errazak baliatzea jarraibide eta kontsigna batzuk kontuan hartuta.
  • Bideo bateko irudiei soinua jartzea eta haiek azaltzea, bideoaren ezaugarriak eta xedea errespetatuta.

EDUKIAK

 
  • Nahaste bat osatzen duten osagaiak bereiztea eta ulertzea.
  • Nahaste homogeneoak eta heterogeneoak bereiztea.
  • Nahasteak bereizteko zer metodo dauden jakitea.
  • Bereizketa-metodoa zuzen aukeratzea nahastearen arabera.
  • Laborategiko prozedura bat baliatzea: dekantazioa eta iragazketa.
  • Laborategiko tresnak zuzen erabiltzea.
  • Azalpenezko testuak irakurtzea eta ulertzea, haien egitura eta zentzu orokorra kontuan hartuta.
  • Talde-lan bat planifikatzea eta egitea (bideoa).

Programazioa

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Arloko gaitasunei dagokienez:

  • Metodologia zientifikoaren prozedurak emaitza onekin baliatzen ditu.

  • Ikerketa zientifikorantz bideratzen duten galderak egiten ditu.

  • Laborategiko tresna soilak erabiltzera ohitzen da.

  • Fenomeno bat ulertzen eta interpretatzen du.

  • Bereizketa-metodoak identifikatzen ditu.

  • Lexiko zehatza erabiltzen du laborategiko prozedura bat azaltzean (destilazioaren bideoa).

IKT gaitasunei dagokienez:

  • Taulak kontsignen arabera osatzen eta aldatzen ditu.

  • Baliozko informazioa ateratzen du bideo edo animazio batetik.

  • Erabakitako baldintzak betetzen dituen bideo bat egiteko erabiltzen ditu IKT baliabideak.

  • Pantailan ikusten den irudiaren araberako azalpen argia eta patxadatsua egiteko gauza da.

Oinarriak

SEKUENTZIA DIDAKTIKOAK: HASTEKO, 3 GALDERA

Zertarako balioko dizu gida honek?

IKTak ikasgelan aplikatzeko proposamen zehatz bat (sekuentzia didaktikoa) planifikatzeko eta praktikan jartzeko, eta proposamen horren bitartez, hauek lantzeko: oinarrizko gaitasunak eta arlokoak, eduki kurrikularrak eta gaitasun digitalak.

Zer aurkituko duzu?

Gune elkarreragile eta multimedia bat. Bertan, hauek zehazten dira: ikasgelarako programazioa, atazak IKTen bitartez egiteko orientabide didaktikoak, deskargarako estekak eta tutorialak.

Zer egin dezakezu?

Proposamena irakaskuntzan zuzenean aplikatu, zure ikasgelako testuingurura moldatu, adibideetatik abiatuta jarduera berriak sortu eta zure esperientziak beste irakasle batzuekin partekatu.

SEKUENTZIA DIDAKTIKOAK: 5 GAKO

 Material irekia, pertsonalizagarria eta berrerabilgarria
Erabilpen anitzekoa
Bertsio bereiziak irakasleentzat eta ikasleentzat
ADEaren erabilera ikasgelan
Plataforma- eta aukera-aniztasuna
MATERIALAK

Oinarriak

Zer da sekuentzia didaktiko bat eta zer eskaintzen digu?

Sekuentzia didaktiko bat (SD) jarduera-segida ordenatu bat da, ikasleak gaitasun kurrikularrak zein IKT gaitasunak beregana ditzan diseinatua. Sekuentzia didaktikoetako atalik esanguratsuena elkarren artean lotutako jardueren segida da, ikasle orok jarraitu beharko baitio ikasketa-prozesuan.

Funtzio eta ezaugarri ezberdinak dituzten jarduerak lantzeko aukera eskaintzen digu, modu integratuan. Edukia aurkeztea, ulertzea, erabiltzea edo praktikatzea prozesuaren ezinbesteko osagaiak dira, eta elkarri lotutako edukien multzo esanguratsu baten inguruan lan egiteko aukera ematen dute.

Chaval Brasilen argazki bat, Flickr webgunean, CC lizentziapean.

Sekuentzia Didaktiko bakoitza HOD (Hezteko Objektu Digital) bat edo gehiagoz osatuta dago, eta hauek eskaintzen ditu:

  • Sekuentziako edukien deskribapena, aurkezpen interaktibo, kontzeptu-mapa, testu eta podcast formatuan, eduki kurrikularrak hala uzten badu.
  • Edukiaren inguruko hasierako arakatze-jarduera.
  • Edukiaren inguruko jarraipen-jarduera.
  • Edukiaren inguruko laburpen- eta ebaluazio-jarduera.
  • Edukiaren sakontze-jarduera, aukerarik balego.

Hainbat jarduera egin daitezke, proposatutako jarduera-segidari jarraituz, edo horietako batzuk aukeratu eta norberaren sekuentziara egokitu.


Jardueretan zehar sortutako planteamenduek garatu egin nahi dituzte Lehen Hezkuntzarako Oinarrizko Gaitasunak (hizkuntza-komunikaziorakoa, matematikarakoa, mundu fisikoaren ezagutza eta harekiko elkarrekintzarakoa, gizarte- eta hiritar-gaitasuna, ikasten ikastekoa, eta norberaren autonomia eta ekimenerakoa) eta IKT gaitasunak (Eskola 2.0 proposamenean txertatutako ikasleen IKT gaitasunen maparen arabera).


Jarduerak, orokorrean, 2.0 baliabide digitalen erabileran eta sareko lanean oinarritzen dira. Horrenbestez, egindako proposamenetan ikasleak animatuko dira hainbat sare sozialetan informazioa kudea eta argitara dezaten, lankidetzan ari daitezen, eta, eskuratutako informazioa baloratzean, jarrera kritikoa zein hausnarkorra gara dezaten. Aldi berean, gune birtualetan adostutako arauak ezagutzeko eta aintzat hartzeko aukera izango dute.

Oinarriak

Sekuentzia didaktikoen xedea eta egitura

Sekuentzia didaktikoen xedea da ikasleek eduki kurrikularrak ikastea eta gaitasun digitalak eskuratzea, IKTak ikasgelan aplikatzeko proposamen batetik abiatuta.

Ikasleek sekuentziako edukietan aurrera egingo dute etapaz etapa. Banaka egingo dute, baina taldeka egiteko jarduerak proposatuko zaizkie. Etapa bakoitzean adierazi egingo zaie zer egin behar duten eta zer baliabide erabili behar dituzten. Sekuentziek ikasleei eskaintzen dizkiete:

  • Hiru jarduerako edo gehiagoko segida bat, eduki kurrikularrei heltzeko, Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasleei zuzendutako aginduekin
  • Fitxategi erantsiak, jarduerak egiteko eta koebaluatzeko edo autoebaluatzeko
  • Ikasleentzako tutorialak, erabiliko diren programei edo web 2.0 zerbitzuei buruzkoak
  • Sekuentziako IKT baliabide guztiak biltzen dituen atal bat

Landuko den edukiaren arabera, hauek eskainiko dituzte:

  • Jarduerak egiteko erabiliko diren webguneetara, animazioetara eta bideoetara estekak
  • Ebazteko jarduera elkarreragileak

Sekuentziako irakasleentzako gidaren helburu nagusia da irakasleei laguntzea proposatutako ikasketa-segida planifikatzen eta praktikan jartzen. Premisa horiek kontuan hartuta, gidek irakasleei eskaintzen dizkiete:

  • Proposamen didaktikoaren testuingurua.
  • Orientabide didaktikoak, ADEren metodologia erabiliz sekuentzia didaktikoak lantzeko.
  • Proposatutako jardueren erantzunak.
  • Oinarrizko gaitasunak eta arloaren berariazko gaitasunak.
  • IKT gaitasunak (Lehen Hezkuntzako 5. mailako ikasleentzako “Eskola 2.0” proposamenean ezarritakoak).
  • Ikasketa-helburuak, edukiak eta ebakuazio-irizpideak.
  • Proposamenean erabiliko diren materialak eta IKT baliabideak.
  • Prestakuntza-eduki osagarriak, irakasleei sekuentzia didaktikoak garatzen laguntzeko (ADE, web 2.0 tresnak eta e-learning plataformak).

Oinarriak

Ebaluazioa

Ebaluazioak, burututako sekuentzien emaitzak aztertzeko tresna ez ezik, ikasketa-prozesua erregulatzekoa ere izan behar du. Horregatik, sekuentzia didaktikoan txertatuta egon behar du, prozesuan landuko diren jardueren parte izan. Jarduera horiek hausnarketa egiteko aukera eman behar diote ikasleari, egiten ari denaz, izan dituen zailtasunez, egin dituen akatsez, behar duen laguntzaz, eta hobetzeko eta aurrera egiteko bideez.

Ebaluazio hori hausnarketa-ariketa da, aurretiko ezagutzak prozesuan ikasten ari denarekin lotzeko aukera ematen duena. Akatsak abiapuntu gisa hartzen ditu, zailtasunez jabetzeko eta haiei aurre egiteko. Helburua ez da ikasleek zer ez dakiten jasotzea; jakitea baizik ezaguerak nola aplikatzen dituzten, informazioa nola lotzen duten, konponbideak bilatzeko trebetasunak nola aktibatzen dituzten... Ebaluazio horrek irizpide, adierazle eta ikasketa-helburu zehatzen multzo zabal bat izan behar du oinarrian, ez zenbakizko kalifikazio soil bat.

Gaitasunetan oinarritutako ebaluazioak lehenetsi egiten ditu ulertzea, aztertzea, lantzea, justifikatzea eta erantzunak argudiatzea, eta ez informazioa buruz ikastea eta errepikatzea.

Proposatutako jarduerak, nahiz azterketa-, koebaluazio- eta autoebaluazio-tresnak irakasleen erreferenteak dira, ikasleen ikasketa-prozesua nahiz haiek lortutako emaitzak baloratzeko.

Oinarriak

Materialaren aurkezpena eta deskarga

Proiektu honen filosofiaren gakoetako bati jarraiki (Arakatu, sortu, argitaratu eta partekatu), material hau irekia, pertsonalizagarria eta berrerabilgarria da. Materiala erabiltzeko, ondorengo prozesuari jarraitu behar zaio. Gida egiteko erabili diren irudiak sekuentzia jakin bati dagozkio (Laburpena) eta, beraz, orientagarriak dira.

Sekuentzia didaktiko bakoitzak, ZIP fitxategi bat deskargatzeko atal bat dauka. Material deskargagarria.

Lotura hori aukeratzean ZIP fitxategi konprimitu bat deskargatzen da:

Gorde fitxategia botoian klik egingo dugu fitxategia gure ordenagailuan deskargatzeko. Behin ordenagailuan izanda, bi klik egingo ditugu fitxategiaren gainean, deskonprimitzeko programarekin ireki eta edukia ikusteko:

Landuko dugun materiala non gorde zehaztuko dugu eta karpetak bertara aterako.

Behin materiala deskonprimituta, karpeta zabaldu eta hiru karpeta ikusiko ditugu:

  1. Sekuentziaren edukia: Ikasl_sekuentzia

  2. Estiloarekin ikusteko behar diren artxiboak: Zz_programa

  3. Imsmanifest.xml fitxategi bat, Moodle-ek edo antzeko plataforma batek prozesatzeko informazioa duena. Bertan, ikastaroaren edukiak zuzen azalduko zaizkio erabiltzaileari, dagokion balio pedagogikoa erantsita.

Oinarriak

Zer dago karpeta bakoitzean eta zertarako balio du?


Orain karpeta guztiak aztertuko ditugu.

Ikasl_sekuentzia

Sekuentzia guztiek dute Ikasl_sekuentzia izeneko karpeta bat.

  • Sekuentzia ikusteko lehen urratsa “index” fitxategia zabaltzea da eta sekuentzia guztian zehar nabigatzea.
  • Moduluen karpetan hizkuntza direktorio bat dago. Guk “eu” karpeta ikusiko dugu, bertan baitago euskarazko bertsioa.

  • Karpeta barruan sekuentziaren .html fitxategi guztiak daude zenbakiz ordenatuta. Edozein eduki argitaratu nahi badugu, Dreamweaver (jabedun softwarea) edo Kompozer (software librea) erabil dezakegu.

  • “01modulua_p.html” fitxategia inprimatzeko bertsioari dagokio.
  • Materialen karpetan “img” karpeta nabarmentzen da, bertan baitaude sekuentziako irudi guztiak. Baten bat gehitu nahi bada, nahikoa da karpetan txertatzea eta dagokion html lotura egitea.
  • Modu berean, materiala ere txerta daiteke deskargen (fitxategi konprimituak), .swf fitxategien (eskuliburu eta animazioak) eta inprimatzekoen karpetetan; bertan, materialaren .odt bertsioa dago, editatu eta .pdf formatura esportatu ahal izateko.

Zz_programa karpeta

Ondoren zz_programa karpetan sartuko gara, bertan baitaude sekuentzia ohiko estiloan bistaratzeko behar diren fitxategi guztiak.

Karpeta hori egituratik kanpo mugitzen badugu, materiala modu honetan ikusiko dugu:

Imsmanifest

“js” karpetak eta imsmanifest.xml fitxategiak ikasketarako plataforma birtualetako nabigatzaileei dagozkie, eta beraz, ez da komeni haiek editatzea.

Helburu hauek hartu dira kontuan materialen egitura zehazteko:

  • Sekuentzian lantzen diren edukiak pertsonalizatzea.
  • Proposameneko edozein osagai gehitu, aldatu edo ezabatzeko aukera izatea.
  • Irudiak, materialak eta sekuentzien edukiak berrerabiltzeko aukera izatea.

Laguntza

Laguntza
  1. Ezker menua (goitik beherako ordena): sekuentziaren orri nagusiaren ikurra (home), iturriaren tamainaren ikurra, inpresio ikurra, laguntzarako sarrera ikurra eta edukinaren aurkibidearen ikurra.
  2. Materialaren izena barra eta sekzio aktualaren izenburua.
  3. Nabigazio geziak (hurrengo edo aurreko orrialdea).
  4. Edukinarentzako hutsunea.

Autor:

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.

Jing tutoriala

Egin klik irudian, aurrera egiteko:

1. Material irekia, pertsonalizagarria eta berrerabilgarria

Sekuentzia didaktiko bakoitzak konprimitutako fitxategi bat dauka, deskargatzeko ZIP fitxategi bat, helburu hauekin:

  • Sekuentzian lantzen diren edukiak pertsonalizatzea
  • Proposamenean edozein atal gehitzea, aldatzea edo ezabatzea
  • Sekuentzietako irudiak, materialak eta baliabideak berrerabiltzea

Sekuentzia honen fitxategia deskargatzera eta askatasun osoz aztertzera gonbidatzen zaitugu. Esteka honetatik egin dezakezu.

Materialen egiturari edo sarbideari buruz laguntza edo orientabideak behar badituzu, ez utzi materialen erabilerari buruzko atala irakurri gabe.

2. Erabilpen anitzekoa

Sekuentzia didaktiko guztiak bi modutan erabil daitezke:

    • ONLINE: Kontsultak sarearen bidez eginez, prestakuntza-plataforma baten bitartez edota esteka edo URL baten bidez.
    • OFFLINE: ZIP fitxategi bat deskonprimituz, ordenagailuan bertan lan egiteko, Internetera konektatu gabe.

3. Bertsio bereiziak irakasleentzat eta ikasleentzat

Sekuentzia didaktikoak sortzean arreta berezia jarri da bi erabiltzaile-profiletan:

  • Irakasleek eskura dituzte ikasleei zuzenduriko lan-proposamena aztertzeko sarbidea, gida didaktikoa eta proposaturiko ariketen erantzunak.
  • Ikasleek eskura dituzte ariketen proposamena ikusteko sarbidea, eta proposamena praktikan jartzeko erabiliko dituzten materialen eta baliabideen zerrenda.

4. ADEaren erabilera ikasgelan

Sekuentzia didaktikoen diseinuak sustatu egiten du arbel digital elkarreragilea (ADE) erabiltzea. Horrela, irakasle batek hauek egin ditzake ikasgelan:

  1. Sekuentzia bat aztertu eta, bertatik, taldean aurkezteko edukiak hartu.
  2. Landu nahi dituen sekuentziaren edukiak, aurkezpenak, animazioak eta materialak proiektatu.
  3. Pixkanaka, praktika berritzaileak ikasgelako eguneroko lanean txertatu.
  4. Ariketa elkarreragileak, problemetako egoeren azterketak, eztabaidak eta taldeko zuzenketak erraztu.
  5. Arbelaren zentzua eta aurkeztutako edukiak indartzeko tresna eta funtzionalitate malguak erabili, ikasleen arreta lortzearren.

5. Plataforma- eta aukera-aniztasuna

Plataforma- eta aukera-aniztasuna

Sekuentzia didaktiko guztiak linean landu daitezke, besteak beste, Moodle edo LAMS plataformen bitartez, ikasleen jarraipenerako eta kontrolerako tresnak baliatuz. Sekuentziak Moodle batean erabili nahi baditugu, beharrezkoa izango da sekuentzien ZIP fitxategia deskargatzea (ikasleen bertsioa) eta Moodle, blackboard edo antzeko ezaugarriak dituen plataforma batera inportatzea.

Horretarako, administratzaile-baimena behar da delako plataforma horietan, eta sistemak adieraziko dituen urratsak jarraitu (garrantzitsua da edukia nola inportatu azaltzen duen plataformako tutoriala oinarri hartzea).